Narkotyki stały się dostępne wszędzie: w szkole, na ulicy, w dyskotece. Wcześniej czy później kontakt z nimi może się przydarzyć każdemu dziecku, także Twojemu. Stanowią realne niebezpieczeństwo, nawet jeśli dziś myślisz sobie: „Mój syn, moja córka nigdy tego nie zrobi...”. Powinieneś jednak zdawać sobie sprawę, że wiele zależy od Ciebie. To właśnie Ty możesz mieć ogromny wpływ na to, czy Twoje dziecko sięgnie po środki odurzające.

O czym powinieneś wiedzieć ?

Często dzieci mają większą wiedzę na temat narkotyków od rodziców. Przeważnie jednak ich informacje wynikają z mitów krążących wśród młodzieży i nie są prawdziwe. Jeśli chcesz być dla dziecka autorytetem i partnerem podczas rozmów na ten temat, powinieneś:

·       wykazać się rzetelną wiedzą na temat środków odurzających, aby umieć obalić fałszywe przekonania, jakie Twoje dziecko posiada na temat narkotyków;

·       nauczyć się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze, wskazujące na zażywanie środków odurzających.

Podstawowe informacje dotyczące tego, jak zapobiegać uzależnieniom, jak rozpoznać, że dziecko sięgnęło po narkotyki i co zrobić w takiej sytuacji, znajdziesz w tej ściągawce, warto również zapoznać się z literaturą podejmującą temat uzależnień m.in.:

Krzysztof Zajaczkowski „Nikotyna, alkohol, narkotyki” - profilaktyka uzależnień,

Ruth Maxwell "Dzieci, Alkohol, Narkotyki", 

Dimoff, S Carper "Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po narkotyki", 

Marzena Pasek "Narkotyki? Na pewno nie moje dziecko". 

Gaś Z. B. „Rodzina a uzależnienia”

www.parpa.pl ( strona Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa)

www.sterydy.pl

www.narkotyki.pl

www.poradnia.narkomania.org.pl (poradnia internetowa)

Co można zrobić, aby zapobiegać?

Powinieneś jak najczęściej:

·       rozmawiać, nie unikać trudnych tematów;

·       zachęcaj dzieci do tego, co zdrowe i twórcze;

·       porozmawiaj z rodzicami innych dzieci;

·       bądź dobrym modelem i przykładem;

·       okazywać dziecku ciepło i czułość;

·       naucz się naprawdę wysłuchiwać swojego dziecka;

·       nie oceniać i nie porównywać z innymi;

·       nie wyśmiewać, nie krytykować, nie stawiać zbyt wysokich wymagań;

·       doceniać starania i chwalić postępy;

·       pomagać uwierzyć w siebie, uczyć podstawowych wartości;

·       poznawać przyjaciół swojego dziecka;

·       zawsze wiedzieć, gdzie jest i co robi Twoje dziecko;

·       ustal jasne  zasady dotyczące alkoholu i narkotyków;

  Sygnały ostrzegawcze, czyli na co należy zwrócić uwagę

Pierwsze próby z narkotykami dziecko zwykle starannie ukrywa przed dorosłymi. Wszelkie niepokojące zmiany będzie Ci na pewno łatwiej zauważyć, jeśli masz z dzieckiem dobry kontakt, wiele ze sobą rozmawiacie i dużo czasu spędzacie razem.

Pamiętaj jednak, że niektóre zachowania i postawy mogą mieć inne przyczyny, takie jak kłopoty szkolne lub rodzinne, zranione uczucia, niepowodzenia w kontaktach z rówieśnikami i wiele innych, które należy traktować równie poważnie i starać się pomóc dziecku je rozwiązać.

Zmiany w zachowaniu

·       nagłe zmiany nastroju i aktywności, okresy wzmożonego ożywienia przeplatane ze zmęczeniem i ospałością;

·       nadmierny apetyt lub brak apetytu;

·       spadek zainteresowań ulubionymi zajęciami;

·       pogorszenie się ocen, wagary, konflikty z nauczycielami;

·       izolowanie się od innych domowników, zamykanie się w pokoju, niechęć do rozmów;

·       częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza;

·       wypowiedzi zawierające pozytywny stosunek do narkotyków;

·       bunt, łamanie ustalonych zasad, napady złości, agresja;

·       nagła zmiana grona przyjaciół na innych, zwłaszcza na starszych od siebie;

·       niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty lub też noce poza domem;

·       kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu;

·       tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia.

Zmiany w wyglądzie zewnętrznym

·       nowy styl ubierania;

·       spadek ciężaru ciała, częste przeziębienia, przewlekły katar, krwawienie z nosa, bóle różnych części ciała, zaburzenia pamięci oraz toku myślenia;

·       przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice;

·       bełkotliwa, niewyraźna mowa;

·       słodkawa woń oddechu, włosów, ubrania, zapach alkoholu, nikotyny, chemikaliów;

·       ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie, "gęsia skórka";

·       brak zainteresowania swoim wyglądem i nie przestrzeganie zasad higieny. 

Tzw. test oczny

    Dzieci, zwłaszcza w początkowej fazie uzależnienia, starają się maskować. Ukrywają narkotyki i przybory do ich zażywania. Wietrzą często swój pokój, używają kadzidełek, odświeżaczy. Zdradzają je jednak oczy. Obserwacja ogólna oczu (w warunkach oświetlenia pokojowego).

Jeśli zauważysz u swojego dziecka:

·       zaczerwienienie spojówek,

·       łzawienie,

·       opadnięcia powieki (zakrywa od góry więcej niż 2 mm rogówki),

·       zaczerwienienie brzegów powiek,

·       nadmierne rozszerzenie źrenicy (średnica ponad 6 mm),

·       nadmierne zwężenie źrenicy (średnica poniżej 3 mm),

    Może to być sygnał, że w grę wchodzić mogą narkotyki. Ostrzeżeniem może być również używanie przez Twoje dziecko kropli do oczu (jeśli wiesz, że ma zdrowe oczy). Młodzi często w ten sposób maskują ww. objawy "brania". Jeżeli w trakcie obserwacji ogólnej oczu dziecka zauważysz coś podejrzanego, zastosuj prostą metodę badania oczu:

Test oczny opracowano na podstawie artykułu
"Test oczny ..." Jerzego Toczołowskiego i Jacka Ciechana
z II Kliniki Okulistyki Akademii Medycznej w Lublinie,
zamieszczonego w czasopiśmie "Medicus" nr 3/98

Inne sygnały:

- Rozszerzone źrenice, wytrzeszcz oczu, słowotok, nadmierna ruchliwość, zaburzenia snu, chudnięcie, zmienność nastrojów, trudności w koncentracji uwagi, niepokój, ataki agresji, krwotoki z nosa - te objawy mogą świadczyć o tym, że dziecko zażywa substancje stymulujące. Najczęściej występują one pod postacią białego proszku, którego ślady w pokoju lub na rzeczach dziecka powinny wzbudzić niepokój Rodzica.

- Nietypowy zapach włosów i ubrania, nadmierna wesołość, przekrwione oczy, kaszel, zwiększony apetyty, zaburzenia koordynacji ruchowej - dziecko może palić mieszanki ziołowe (kanabinoidy). W pokoju może unosić się zapach dymu, w kieszeniach ubrań mogą znajdować się suszone rozdrobnione liście,  jak również inne akcesoria - szklane fifki, bibułki, zapalniczka, foliowe i papierowe torebki.

- Nieobecny wzrok, zaburzenia percepcji i świadomości, nadwrażliwość zmysłów, halucynacje wzrokowe i słuchowe, lęk, panika, urojenia - mogą świadczyć o zażyciu substancji halucynogennych. W przypadku przedawkowania wystąpić mogą: dreszcze, ślinotok, wymioty, zesztywnienie lub zwiotczenie mięśni. Kontakt z taką osobą może być znacznie utrudniony.

Narkotyki lub przybory do ich używania

·       fifki, fajki, bibułki papierosowe;

·       małe foliowe torebeczki z proszkiem, tabletkami, kryształkami lub suszem;

·       kawałki opalonej folii aluminiowej;

·       białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorami;

·       leki bez recept;

·       tuby, słoiki, foliowe torby z klejem;

·       igły, strzykawki;

Im głębsza faza uzależnienia, tym objawy choroby są bardziej widoczne, wynikają z utraty kontroli nad braniem środków odurzających. Wzrasta ryzyko przedawkowania i śmierci.

Co zrobić, gdy dziecko ma już za sobą pierwszy kontakt z narkotykami ?

Może się zdarzyć, że mimo Twoich najlepszych starań, uwagi i znajomości problemu, Twoje dziecko sięgnie po narkotyki.

Nie możesz wtedy:

·       wpadać w panikę i przeprowadzać zasadniczych rozmów z dzieckiem, kiedy jest ono pod wpływem środka odurzającego;

·       udawać, że to nie prawda, nie wierzyć w przedstawione fakty, bezgranicznie ufać dziecku;

·       usprawiedliwiać dziecka, szukając winy w sobie lub np. złym towarzystwie;

·       wierzyć zapewnieniom dziecka, że ma kontrolę nad narkotykami i, że samo sobie poradzi z tym problemem;

·       nadmiernie ochraniać dziecka przed konsekwencjami używania narkotyków, np. pisać usprawiedliwień nieobecności w szkole spowodowanych złym samopoczuciem po zażyciu środków odurzających, spłacać długów dziecka;

·       poddawać się! 

Powinieneś:

·       wysłuchać dziecko i spokojnie z nim porozmawiać;

·       zastanowić się, dlaczego dziecko sięga po narkotyki, czy powody nie są związane z sytuacją w waszej rodzinie - jeśli tak pomyśl, co można zmienić;

·       działać! - nie liczyć na to, że problem sam się rozwiąże, szukać pomocy specjalistów;

·       wspólnie ze specjalistą i z dzieckiem ustalić reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegać;

·       stosować zasadę "ograniczonego zaufania" - starać się zawsze wiedzieć, gdzie jest i co robi Twoje dziecko.

Co robić?

·       zacznij działać, problem sam się nie rozwiąże;

·       odłóż emocje, włącz rozum;

·       dowiedz się jak najwięcej o substancjach psychoaktywnych;

·       ustal reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegaj - stosuj zasadę ograniczonego zaufania;

·       okazuj miłość i zainteresowanie swojemu dziecku;

·       korzystaj ze wsparcia - to trudny problem dla całej rodziny, dlatego szukaj pomocy także dla siebie i bliskich, skorzystajcie z pomocy terapeuty, a także z doświadczeń innych rodzin, które miały podobne problemy;

·       nie usprawiedliwiaj nieobecności w szkole;

·       nie wstydź się i nie ukrywaj problemu;

·       szukaj pomocy specjalistów zajmujących się uzależnieniami;

  NARKOTYKI I PRAWO

Łamanie prawa przez dziecko biorące narkotyki związane bywa zwykle ze zdobywaniem pieniędzy. Mogą więc zdarzać się kradzieże, wynoszenie z domu wartościowych rzeczy, handel narkotykami, a także bójki i prostytucja. Może zdarzyć się również, że Twoje dziecko samo nie zażywa narkotyków, a jedynie handluje nimi dla chęci zysku. Powinno Cię zaniepokoić, jeśli zauważysz, że posiada pieniądze z niewiadomego źródła, kupuje nowe, czasem drogie rzeczy, prowadzi niejasne interesy z kolegami.

 Powinieneś wiedzieć, że:

·         posiadanie narkotyków w Polsce jest nielegalne, zagrożone grzywną i karą do 5 lat więzienia;

·         produkcja środków odurzających jest zagrożona grzywną i karą więzienia od 6 miesięcy do 10 lat;

·         za handel narkotykami grozi kara grzywny lub pozbawienia wolności od roku do 10 lat;

·         udzielanie środka odurzającego lub nakłanianie do zażycia jest karalne (do 5 lat więzienia).

  Gdzie uzyskać pomoc?

Zawsze możesz najpierw zadzwonić do telefonu zaufania, który działa na Twoim terenie. Jest to wygodna forma uzyskania informacji. Możesz zachować anonimowość i zadzwonić o dowolnej porze. Telefon zaufania czynny jest całą dobę.

Możesz zwrócić się do szkolnego pedagoga lub psychologa, a także szukać specjalistycznej pomocy w Poradni Leczenia Uzależnień lub do terapeuty z Punktu Konsultacyjnego ds. Uzależnień

Istnieje także wiele stowarzyszeń i fundacji zajmujących się problematyką narkomanii. Prowadzą one działalność w zakresie edukacji, profilaktyki oraz rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków. W ich placówkach terapeuci udzielą wszelkich informacji, konsultacji i porad, pomogą załatwić leczenie i ośrodek dla osoby uzależnionej. W ramach działalności profilaktycznej prowadzą kluby i świetlice dla dzieci i młodzieży, gdzie można znaleźć pomoc psychologiczną i ofertę ciekawych form spędzenia wolnego czasu.

Antynarkotykowy telefon zaufania : 0 801 199 990 (czynny codziennie od 16°° - 21°°)

Ogólnopolskie Pogotowie Makowe – Pomoc Rodzinna:  0 801 109 696

10 Zasad  Rodzicielskiego Wychowania  (Operation PAR, 1985)

1.    Obfita miłość. 

2.    Konstruktywna dyscyplina. 

3.    Wspólne spędzania czasu. 

4.    Zaspokojenie osobistych potrzeb wszystkich członków rodziny.

5.    Rozwijanie wzajemnego szacunku w rodzinie. 

6.    Uczenie odróżniania dobra od zła. 

7.    Prawdziwe słuchanie. 

8.    Służenie radą. 

9.    Rozwijanie niezależności.

10.    Poczucie realizmu życiowego.